Yaşlıların Yaş Aldıkça Gelişen Psikososyal Sorunları

Yaşlı bireyler de orta yaştan yaşlılığa geçiş evresinde biz gençlerin anlayamayacağı bir takım sorunlar meydana gelebilir. Bunların en başında geçirdikleri hastalıklar ve toplum içinde dışlanma, aniden ölüm, çocuklarının bakmaması gibi sorunlar gelir. İlk yaşlılık evresi orta yaş olarak tanımlanır ve 40-60 yaş arası bu tanıma girer. Bu dönem de kişilerin iyice güçten düştükleri, yüzlerinde ki buruşukluklar, gençlere özenme gibi durumlar söz konusudur. Orta yaşan gelen insanlar artık elin eteğini çekmiş gibi bir havaya bürünebilirler. Toplum da dikkat etmemiz gereken yaşlıların psikososyal sorunları nelerdir?

Depresyon

Depresyon demek sadece gençlere özgü bir ruhsal sorun demek değildir. Hayattan zevk alamama, üzüntü, boşluk duygusu, ölüm korkusu, halsizlik gibi problemler kişinin zamanında geçirdiği travmalar sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Pek fark edilmese de yaşlılar depresyon riskini en yüksek taşıyabilen kesimdir. Sebebi ise yalnız kalmak ve hastalıklardır. Erken tanı konulmayıp önüne geçilmezse ileri boyutlara intihar gibi vakalara sebep olabilir.

Depresyon Tanısı ve Tedavisi

Büyükleriniz sizlerle kalmak istemiyor veya aniden ağlama gibi duygusal karmaşa yaşıyorsa bir uzman ile görüşmekte fayda vardır. Erken teşhis edilen depresyon ilerlemeyi durdurur ve kişinin sürekli beynine ölüm düşüncesini yollaması engellenir.

• Duygusal boşluk sürekli ağlama
• Kilo kaybı veya alımı
• Uykusuzluk veya aşırı uyku
• Hareketler de yavaşlama
• Enerjinin tükenmesi
• Dünya da boşuna yaşadığı ailesine yük olduğu düşüncesi
• Dikkat dağınıklığı olması
• Gelecekten umutsuzluk
• Ölüm düşüncesi
• Kişisel bakıma önem göstermeme

Bu sayılan belirtiler depresyonun ilk aşmasıdır. Genellikle yaşlıların yalnız yaşamaları bunun en büyük sebebidir. Bazı vakalar da yalnız yaşayan yaşlıyı sık sık ziyaret etseler bile kendisinin yük olduğu düşüncesi ve duygusal olmasından sebep, istenmediğini düşünmek gibi nedenler sayılabilir. Depresyonun önüne geçmek ve uzman terapist yardımıyla tedavi etmek onların yaşama tutunmalarını sağlar.

Bunama

Genellikle bir alay konusu olan bunama, herkesin başına gelebilecek olan bir kusur değil hastalıktır. Bedenin zamanla yavaşlaması ve fonksiyonlarını tam yerine getirememesi bunamanın yolunu açar. Örneğin bir eşyayı 10 yıl kullandığınız zaman ne kadar sağlam olursa olsun bir süre sonra yavaşlama ve bozulma dönemine girecektir.

İnsan bedeni de yıllar içinde kullanılmaktan yorgun düşer ve hastalıklara hapsolur. Bunama ise insan beyninde kitap okumamak ve çok fazla stres gibi beyinsel sorunlara maruz kaldığı vakit bir nokta da dur diyecektir. Bu da ileri ki yaşlarda aşırı unutkanlık demektir.

Toplum içinde bunak diye tabi edilen yaşlı kesimine girme korkusu da psikosoyal sorun olarak tabir edilebilir. Yaşlı bakımı yine burada devreye giriyor ve onların yalnız bırakılmaması, yaşlı bedenleri artık dinlenmesi gerektiği, sosyal sorun ve sıkıntılara onları dahil etmemek bunamanın bir nebze olsun önüne geçmektedir.

Alzheimer

Bunamanın hastalık evresi olan alzheimer hastalığı, geçmişi net detayları ile hatırlama yeni olmuş olayları ise hiç hatırlamama, yakınlarını tanıyamama, çok fazla konuşma isteği gibi reaksiyonlar ile ortaya çıkmıştır. Bu hastalığı geçirenlerin yakınları şu yanılgıya kapılabilir, yaşlıların bunama devrine girdiği düşüncesi.

Esasen bunama gibi olmayan ve bazen ciddi boyutlar da olan, insan öldürmeye teşebbüs, sokağa çıplak çıkma, basit cümleleri kuramama, konuşma yetisini zamanla kaybetme gibi çok ileri seviyeler de yol alan alzheimer hastalığını engellemek için erken tanı koymak hayati önem taşır. Doktorunuzun vereceği tedavi yöntem ve tavsiyeler ile yaşlılık evresinin sağlıkla tamamlanması sağlanır. Eğer yaşlı ebeveyne zorunlu olarak bakım yapılamıyorsa gündüzlü yaşlı bakıcısı alınarak yapacakları istemsiz hareketler kontrol altına alınmış olunur.

Anksiyete

Sıkılma, endişe etme, bunalma, kaygı gibi sebeplerden ötürü çoğu yaşlı birey daha çok güçsüz düştüğü düşüncesi ile bu rahatsızlığı geçirir. Kişi kapı çalmasından bile korkuyor yabancı insanlara kendisini öldürecekmiş gibi korkuyla yaklaşıyorsa anksiyete yani kaygı bozukluğu başlıyor demektir. Yaşlı ebeveynler tek başına bırakılmamalı bu durumlar gözlemlendiğinde psikoterapistler ile iletişime geçilmelidir.

Anksiyetenin neden olduğu fiziksel rahatsızlıklar ise;

• Kalp-kas hastalıkları
• Nörolojik sıkıntılar
• Sinir sistemi hasarı
• Sindirim sistemi sorunları
• İdrar yolları ve üreme de sorun
• Solunum yolları hastalıkları

Fiziksel olarak anksiyetinin yarattığı bu rahatsızlıklar psikolojik olarak tabir edilmelidir. Eğer bakım evinde kalıyor ve orada bir şiddete ya da hakaret maruz kalmış ise bu hastalığın başlamasına neden olmuş olabilir.

Huzur Evleri

Yaşlı hatta genç insanların en büyük korkusu huzur evlerine tıkılmaktır. İlerde kendilerinin terk edilip yalnız kalarak huzur evlerine hapis olacakları düşüncesi belki de en büyük hastalıkların başlangıcıdır. Ailevi sebeplerden ötürü huzur evine bırakılan ve yalnız kalan yaşlılar derin hüzün içine girer ve korku ile hayata tutunur.

Orada kendi evinde olamama rahatsızlığı, belki eşini kaybettiyse ona olan özlem, çocuklarına ve torunlarına olan özlem, yalnız kalmış ve terk edilmiş olma düşüncesi onları tüm gün peşini bırakmaz. Huzur evine yatırılmadan önce güvenilir yaşlı bakıcısı arayışına giren aileler de bu konuda hata yapıyor olabilir. Eğer yaşlı birey hasta veya bakıma muhtaç engelli olan yaşlılar için tavsiye edilebilir. Bunun dışında yaşlı ebeveyn yalnız bırakılmamalı, onlarında zamanında bizler için bu hale düştüklerini unutmamak gereklidir.

Eğer çok zaruri sebeplerden Bakım evine yatırılan yaşlı yakını var ise sürekli ziyaret etmek ve yanında olduğunuzu hissetmek, torunlarını ve yakınlarını ziyarete getirip özlem çekmesine engel olmak bir erdemli davranıştır. Ve yine eğer bir bakıcıya teslim edilmişse boş bırakmayıp sürekli kontrol etmekte onların psikososyal sorun yaşamalarını engeller.